Theo thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư, đến năm 2025, Hải Phòng cần bổ sung hơn 82.700 lao động ngành Hàng hải qua đào tạo với trình độ từ cao đẳng, đại học trở lên; đến năm 2030, con số này ước tính tăng lên khoảng 127.800 lao động. Nhu cầu nguồn nhân lực lớn nhưng khả năng đáp ứng tại chỗ còn hạn chế, nhất là trong bối cảnh thành phố đang hoàn thiện hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế hàng hải, đòi hỏi các cơ sở đào tạo tiếp tục nâng cao số lượng, chất lượng đội ngũ nguồn nhân lực ngành Hàng hải.
Sinh viên Trường đại học Hàng hải Việt Nam trong giờ thực hành.
Nguồn nhân lực thiếu và yếu
Công ty TNHH Tư vấn và Dịch vụ Hàng hải Việt Nam (VMSC) đang quản lý 100 lao động, đảm nhiệm 4 vị trí chính trên các con tàu lớn, hiện đại đi khắp thế giới gồm: thuyền trưởng, máy trưởng, đài phó và máy nhất. Hằng năm, công ty thường xuyên tuyển lao động mới để bổ sung lực lượng lao động nghỉ hưu hoặc chuyển nghề, song việc tuyển dụng khá “chật vật”. Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn và Dịch vụ Hàng hải Việt Nam Trần Trung Thắng cho biết: "Hiện, chất lượng nguồn nhân lực hàng hải thiếu và yếu, chưa đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp. Từ nay đến năm 2026, chủ tàu đang đặt và đóng mới 80 tàu để nâng đội tàu lên 200 chiếc với nhiều tàu sử dụng công nghệ mới, sử dụng nhiên liệu khí tự nhiên hóa lỏng và amoniac để đáp ứng tiêu chuẩn giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Thời gian tới, nhu cầu nguồn nhân lực của chủ tàu rất lớn và họ mong muốn Việt Nam đứng trong tốp 5 quốc gia cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Hàng hải".
Không chỉ thiếu nhân sự làm việc trên tàu biển, hoạt động thiết kế, đóng tàu cũng gặp tình trạng tương tự. Công ty TNHH IEMV có 70 cán bộ, kỹ sư, trong đó phần lớn lao động của công ty đều tốt nghiệp chuyên ngành kỹ thuật và hàng hải từ các trường đại học hàng đầu Việt Nam như: Đại học Hàng hải Việt Nam, Đại học Bách Khoa Hà Nội… Công ty luôn đứng trước nỗi lo chảy máu chất xám, thiếu hụt lao động. Nhiều lao động vào công ty sau khi được bồi dưỡng, đào tạo, nâng cao trình độ dần trưởng thành với nghề nhưng sau một thời gian làm việc lựa chọn những cơ hội khác. Xu hướng nhảy việc ở nhóm ngành này khá cao khiến các doanh nghiệp luôn đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực. Cùng với đó, số lượng sinh viên chuyên ngành thiết kế đóng tàu hằng năm có xu hướng giảm khi phải “chia sẻ” nhân sự với những ngành nghề mới xuất hiện.
Theo tìm hiểu thực tế, lao động ngành Hàng hải, nhất là nghề đi biển có mức lương khá hấp dẫn, trung bình dao động từ 30-200 triệu đồng/tháng, tùy vào thời gian công tác và vị trí đảm nhiệm, mức thu nhập. Thu nhập cao, chế độ đãi ngộ tốt, được làm việc trong môi trường quốc tế năng động với điều kiện làm việc ngày càng hiện đại, nhưng lao động trẻ không mấy “mặn mà” với nghề đi biển do nghề này vẫn được đánh giá là vất vả, nặng nhọc và thường xuyên xa nhà. Thêm vào đó, nhiều hạn chế về chính sách quản lý và đặc thù nghề nghiệp là “rào cản” khiến nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành Hàng hải làm việc không đúng ngành nghề.
Chủ động đặt hàng đào tạo
Hiện, trên địa bàn thành phố có một số trường đào tạo ngành Hàng hải như: Trường đại học Hàng hải Việt Nam, Trường cao đẳng Hàng hải 1, Trường cao đẳng VMU, Trường cao đẳng nghề Bách Nghệ Hải Phòng… Hằng năm, các trường cung cấp cho doanh nghiệp lực lượng lao động khá ổn định, nhưng về lâu dài thì việc cân đối giữa số lượng và chất lượng đào tạo cần được quan tâm hơn nữa. Đơn cử, tại Trường đại học Hàng hải Việt Nam - cái nôi đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành hàng hải, nhưng tình trạng “no dồn, đói góp” vẫn xảy ra với một số chuyên ngành.
PGS, TS. Lê Văn Điểm, Trưởng Khoa Máy tàu biển (Trường đại học Hàng hải Việt Nam) cho biết: Khoảng 3 năm gần đây, công tác tuyển sinh của khoa tăng cả về số lượng và chất lượng. Năm 2024, Khoa tuyển sinh 466 sinh viên, những ngành trước đây được coi là rất khó tuyển như: máy tàu biển, khai thác máy tàu thủy, nhưng nay được sinh viên khá quan tâm, với mức điểm chuẩn đầu vào tăng cao. Tuy nhiên, theo như phản ánh của doanh nghiệp thì chất lượng nguồn nhân lực, nhất là trình độ ngoại ngữ, thực hành còn nhiều điều đáng bàn. Để các em có thể tiếp cận công việc nhanh chóng, có thể vận hành, thiết kế được những con tàu hiện đại, tiên tiến, doanh nghiệp phải tự đào tạo hoặc đào tạo lại. Sau khi nhận phản hồi từ các doanh nghiệp, Khoa đã đổi mới, nâng cấp chương trình đào tạo, phối hợp chặt chẽ các doanh nghiệp để tăng thời gian thực hành, thực nghiệm cho sinh viên, nhất là thời gian trước khi các em tốt nghiệp. Hiện, sinh viên thực tập tốt nghiệp khoảng 3 tháng, một số ngành Điều khiển tàu biển, Khai thác Máy tàu biển, các em sinh viên ở trên tàu 1 học kỳ - PGS, TS. Lê Văn Điểm thông tin.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng tham gia “sâu hơn” vào công tác đào tạo. Ông Shinichi Yumiya, Giám đốc Công ty TNHH IEMV cho biết: Công ty đang hợp tác với Trường đại học Hàng hải Việt Nam tiếp nhận sinh viên thực tập và trao học bổng đối với các sinh viên có thành tích học tập tốt, nhằm tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời gian tới. Tại một số doanh nghiệp khác, tổ chức các khóa học để nâng cao trình độ của sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường.
Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực ngành Hàng hải, Trường đại học Hàng hải Việt Nam chú trọng đổi mới công tác đào tạo, cập nhật nội dung mới liên quan đến ứng dụng công nghệ mới trong khai thác vận hành, thiết kế chế tạo các trang thiết bị trong ngành; chủ động kết nối với doanh nghiệp để chia sẻ sự quan tâm, tận dụng tối đa cơ sở vật chất của doanh nghiệp và triển khai các dự án kết hợp với doanh nghiệp để đầu tư trang thiết bị thực hành; nâng cao chuẩn đầu ra ngoại ngữ đối với sinh viên ngành đi biển. Hiện, Khoa Máy tàu biển đang làm thủ tục để tiếp nhận dự án Trung tâm đào tạo huấn luyện trên nền tảng số hiện đại phục vụ công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời gian tới.
Nguồn: https://baohaiphong.vn/