Từ Di sản Biển và Công nghiệp đến Khu Đô thị Xanh: Hành trình Bảo tồn và Phát triển Bất động sản Bền vững Hải Phòng - Hải Dương

I. MỞ ĐẦU

Thành phố Hải Phòng, sau sáp nhập với tỉnh Hải Dương, không chỉ giữ vai trò là cực tăng trưởng kinh tế – công nghiệp – logistics trọng điểm vùng Đồng bằng sông Hồng, mà còn sở hữu hệ thống di sản văn hoá, sinh học và thiên nhiên phong phú bậc nhất miền Bắc. 

Từ quần đảo Cát Bà với giá trị sinh học toàn cầu, đến những lễ hội dân gian đặc sắc, di tích lịch sử, làng nghề truyền thống và không gian văn hóa bản địa kéo dài hàng nghìn năm, vùng đất này hội tụ đầy đủ điều kiện để phát triển mô hình bất động sản tích hợp yếu tố bảo tồn – văn hóa – cộng đồng. Đây cũng là cơ sở quan trọng để xây dựng các tuyến bài du lịch gắn với trải nghiệm di sản, đồng thời phát huy tiềm năng kinh tế đêm tỉnh thông qua các hoạt động lễ hội, phố đi bộ, không gian nghệ thuật và thương mại ban đêm.

Trong bối cảnh quốc tế hóa tiêu chuẩn phát triển và áp lực ngày càng lớn từ các mục tiêu phát triển bền vững (SDG), Hải Phòng – Hải Dương có cơ hội định hình lại chiến lược bất động sản dựa trên ba trụ cột: bảo tồn di sản (SDG 11), gìn giữ đa dạng sinh học (SDG 15) và hợp tác địa phương – quốc tế (SDG 17). Việc lồng ghép yếu tố bảo tồn vào quy hoạch thành phố không chỉ góp phần nâng cao chất lượng không gian sống mà còn tạo nền tảng cho mô hình phát triển bất động sản xanh – văn hóa – bản sắc trong dài hạn.

II. BẢNG THỐNG KÊ DI SẢN – BẢO TỒN

III. PHÂN TÍCH KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG VÀO TỪNG LOẠI HÌNH BẤT ĐỘNG SẢN

Từ hệ thống di sản được thống kê, có thể thấy mỗi loại hình bất động sản chính như khu đô thị, nghỉ dưỡng và công nghiệp đều sở hữu nền tảng đặc thù để tích hợp yếu tố bảo tồn, tạo giá trị phát triển bền vững trong dài hạn.

Đối với khu đô thị, lợi thế của Hải Phòng – Hải Dương nằm ở hệ thống di sản đô thị như Nhà hát Lớn, đền chùa cổ, cùng các làng nghề và khu phố cũ đặc trưng. Những không gian này không chỉ mang giá trị thẩm mỹ và bản sắc văn hóa, mà còn tạo tiền đề để phát triển các mô hình "đô thị văn hóa" – nơi kiến trúc, tiện ích và cảnh quan được đồng bộ theo chủ đề lịch sử – văn hóa vùng miền. 

Việc thiết kế các cụm công trình mang hơi hướng Đông Dương kết hợp với không gian đi bộ, bảo tàng sống và quảng trường cộng đồng sẽ giúp gìn giữ bản sắc đô thị, đồng thời tạo trải nghiệm sống khác biệt – nâng cao giá trị bất động sản lâu dài. Đây cũng là nền tảng để xây dựng thương hiệu "Hải Phòng – thành phố cảng văn hóa" gắn với du lịch, giáo dục và sáng tạo.

Với khu nghỉ dưỡng, sự hiện diện của quần đảo Cát Bà, Bạch Long Vĩ, Vườn quốc gia, và các vùng ven biển đa dạng sinh học là điều kiện lý tưởng để phát triển bất động sản sinh thái – nghỉ dưỡng cao cấp. Các mô hình resort ven biển, glamping kết hợp giáo dục môi trường, hay nghỉ dưỡng tâm linh tại các di tích cổ có thể tích hợp trực tiếp vào vùng cảnh quan hiện hữu. 

Không gian rừng – biển – đá vôi độc đáo của Cát Bà cho phép kiến tạo các dự án có trải nghiệm thiên nhiên nguyên bản, trong khi khu vực Bạch Đằng – Trạng Trình là địa bàn vàng để phát triển tour nghỉ dưỡng lịch sử – văn hóa gắn với chữa lành và thiền định. Điều quan trọng là mọi thiết kế phải ưu tiên cấu trúc tôn trọng địa hình, sử dụng vật liệu bản địa và đảm bảo quy trình cấp phép sinh thái – bảo tồn.

Với khu công nghiệp, nhiều người cho rằng yếu tố bảo tồn khó có vai trò rõ ràng. Tuy nhiên, ở Hải Phòng – Hải Dương, việc phát triển các khu công nghiệp sinh thái có thể kết hợp phục hồi rừng ngập mặn, tích hợp vành đai sinh học làm vùng đệm môi trường, đồng thời sử dụng hình ảnh động vật biểu tượng (như Voọc Cát Bà) trong truyền thông thương hiệu xanh. 

Ngoài ra, các làng nghề truyền thống và khu vực canh tác đặc sản như vải thiều Thanh Hà cũng có thể chuyển hóa thành các cụm công nghiệp hỗ trợ hoặc trung tâm logistics nông sản, gắn với hoạt động trải nghiệm – giới thiệu văn hóa bản địa. Đây là hướng đi chiến lược để đảm bảo đồng thời 3 mục tiêu: phát triển bền vững, bảo tồn môi trường và tạo bản sắc riêng cho sản phẩm công nghiệp địa phương.

IV. CASE STUDY QUỐC TẾ

1. Lisbon (Bồ Đào Nha) – Quận Alfama và đồi Bảy ngọn

Theo kế hoạch quy hoạch của thành phố Lisbon (Lisbon Urban Planning Strategy 2021), khu vực Alfama – nằm trên đồi với mạng lưới di sản kiến trúc cổ – đã được bảo tồn theo mô hình "quy hoạch trầm tích" (stratified planning), nghĩa là phát triển đô thị mới dựa trên việc giữ nguyên cấu trúc cũ và tích hợp chức năng hiện đại. Tại đây, các công trình nhà ở, khách sạn boutique và không gian công cộng đều được thiết kế hài hòa với đường phố cổ, đồng thời tổ chức hoạt động du lịch – văn hóa định kỳ quanh năm.

Bài học cho Hải Phòng – Hải Dương: khu phố cũ nội thành Hải Phòng và làng ven đô Hải Dương có thể ứng dụng mô hình này để tạo các khu "đô thị di sản" – tích hợp cả nhà ở, thương mại và văn hóa bản địa. Việc duy trì cấu trúc làng xã – kết hợp thiết kế xanh và tiện ích hiện đại sẽ tạo nên không gian sống vừa quen thuộc vừa đẳng cấp.

2. Siena (Ý) – Trung tâm lịch sử và vùng đồi Tuscany

Theo báo cáo từ UNESCO và Regione Toscana, Siena đã tích hợp vùng đồi Tuscany – nổi tiếng với cảnh quan truyền thống – vào các mô hình bất động sản nông nghiệp – du lịch – nghỉ dưỡng. Bằng cách kết nối sản phẩm địa phương (rượu vang, phô mai), kiến trúc cổ và cảnh quan nông nghiệp, họ tạo ra một thương hiệu vùng vững mạnh – vừa bảo tồn vừa sinh lời.

Bài học cho Hải Phòng – Hải Dương: vùng nông nghiệp Hải Dương, đặc biệt là vùng trồng vải, vùng ven sông và vùng đồi ven biển có thể phát triển tương tự. Việc xây dựng các khu nghỉ dưỡng nông nghiệp, không gian canh tác kết hợp trải nghiệm, và chuỗi cung ứng địa phương (farmstay – chợ văn hóa – logistics) là bước đi tiềm năng.

V. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Dựa trên bức tranh tổng thể, Hải Phòng – Hải Dương có thể theo đuổi mô hình bất động sản bảo tồn – sáng tạo với các chiến lược sau:

• Tích hợp hành lang sinh học vào quy hoạch KCN, khu đô thị

• Phát triển tiện ích cộng đồng như bảo tàng sống, quảng trường văn hóa, không gian thiền

• Ứng dụng công nghệ số (AR/VR) vào trưng bày di sản, giáo dục môi trường

• Hợp tác với cộng đồng địa phương: nghệ nhân, làng nghề, nông dân

• Sử dụng vật liệu xanh, tái chế và hệ thống năng lượng tái tạo

Định hướng này không chỉ phù hợp với SDG 11 – 15 – 17 mà còn mở ra thị trường bất động sản mới: nơi trải nghiệm, bản sắc và giá trị sống bền vững trở thành tiêu chuẩn cốt lõi.

VI. KẾT LUẬN

Hải Phòng – Hải Dương, sau sáp nhập, không chỉ là cực phát triển kinh tế – công nghiệp mà còn là vùng đất hội tụ nhiều tầng giá trị di sản – sinh thái – văn hóa. Việc tích hợp hệ thống di sản vào phát triển bất động sản không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm, mà còn tạo nên mô hình phát triển bền vững đúng nghĩa – nơi con người, thiên nhiên và văn hóa cùng phát triển.

Trong vai trò là đơn vị tiên phong trong tư vấn phát triển dự án, Sen Vàng cam kết đồng hành cùng các địa phương, chủ đầu tư và cộng đồng trong chiến lược kiến tạo không gian sống bền vững, gắn với bảo tồn – bản sắc – kinh tế xanh.